POZİSYON VE KADROLAR
A. Staj ve Aday Mühendislik
Staj imkânı sağlayan firmalara başvurular için doğru olan tek yol firma web sitelerini takip etmek olsa da henüz hiç staj başvurusu yapmamış olanlar için mayıs ayında yapılan bir başvurunun geç olacağını ve genellikle şubat başından itibaren şirketlerle temas kurulması gerektiğini belirtmek isterim.
Ayrıca, firmaların kariyer günlerini takibe almak, faaliyetlerini sosyal medyadan takip etmek ve sizlere katılım için şans tanınan her faaliyete katılmak da şansınızı arttırabilecektir.
Üniversite döneminde yaptıklarınız, görev aldığınız projelerle ilgili yazılı ve görsel portfolyolar hazırlayın ve kendinizi en kısa süre içinde tam tanıtabilmek için provalar yapın. Sizinle benzer gayreti gösterenler arasında fark yaratmak önemlidir. Farklılık yaratabileceğiniz alan ile başvuru yaptığınız işin ortak kümesini yakalamanız önemlidir. Sosyal bir sorumluluk projesi, katıldığınız bölgesel, ulusal veya uluslararası yarışma veya kişisel gelişiminiz üzerine yatırım yaptığınız bir Coursera sertifikası bile fark yaratabilir. İmkanlar geniş; fark yaratmak için ortam mevcut. Sadece okul hayatınızla değil, okul dışı aktivitelerinizle de fark yaratabileceğinizi unutmayın.
Staj süresince edineceğiniz tecrübe aslında çok önemli; çalışma ortamının içine girip aynı havayı koklayabilmek, gözlem yapabilmek ve iş akışlarını görebilmek profesyonel hayatınıza yönelik ilk izlenimlerinizi oluşturacak.
Ortalama bir çalışan için, iş hayatında uzun vadede kazandıran en garantili yol çok çalışmak ve güçlü olduğunuz birkaç alan, yetkinlik veya beceri üzerine sürekli yatırım yapmaktır. Eksik alanları kabul edilen asgari seviyeye getirmek, bilinmesi gerekenleri mutlaka bilmek de gereklidir. Şans veya diğer faktörleri istisna kabul edip konu dışında bırakıyorum, dediğim gibi, ortalama bir çalışan için yani ülkemizdeki iş gücünün çok büyük çoğunluğu için çalışmak, dürüst çalışmak ve "mış" gibi yapmamak gereklidir.
B. Yönetim Kademeleri
Savunma sanayii sektöründe faaliyet gösteren firmalarda yönetim kademeleri çeşitlilik gösterir. Söz konusu yönetim kademelerini genel perspektif ile ele alacağız.
Her firmada, dikey yönetim basamakları farklıdır. Yönetim seviyelerinde kullanılmakta olan kadro isimleri, alt kademeden üst kademeye doğru sırasıyla aşağıda sıralanmıştır. Bazı kadrolar bazı firmalarda mevcut olmayabilir, bazı firmalarda ise aşağıdaki kadro isimleri yerine farklı kadro isimleri kullanılabilir ancak yaygın olarak kullanılan kadro isimleri aşağıda olduğu gibidir:
· Lider, Kıdemli Lider, Takım Lideri
· Yönetici, Grup Yöneticisi
· Müdür, Grup Müdürü
· Direktör
· Grup Başkanı, Genel Müdür Yardımcısı
· Genel Müdür
Bir kadronun bir şirket hiyerarşisindeki seviyesini anlayabilmek için söz konusu firmanın organizasyon şemasını bilmek gerekir.
Ayrıca, şirketin de büyüklüğü ve benimsediği yönetim şekli kadroları, görevlerini, yetkilerini ve işlevlerini yorumlayabilmek için gereklidir. Bazen bir firmada proje yöneticisi olabilmeniz için 10 yıllık tecrübeye sahibi olmanız gerekebilir. Bazı firmalarda ise kariyerinin henüz başındaki kişi proje yöneticisi kadrosunda işe alınabilir. Bu sebeple, her kadro her şirkette aynı entelektüel seviyeyi temsil etmez.
Orta Seviye Yönetim
Alt ve orta kademe yönetim, yöneticiliğin ilk basamaklarından itibaren genellikle müdürlük pozisyonlarını da içine alan, aşağıda belirtilen kadrolarıdan oluşur:
· Lider
· Takım Lideri
· Kıdemli Lider
· Yönetici
· Grup Yöneticisi
· Müdür
· Grup Müdürü
Lider pozisyonu yönetimin alt kademesidir ancak şirket hiyerarşisinde alt kademe değildir. Çoğu büyük firmada, lider kadrosunda çalışabilmek için kariyerinizin asgari 10-12 yılını tamamlamış olmanız gerekebilir.
Üst Seviye Yönetim
Direktörlük pozisyonu bazı şirketlerde orta kademe yönetim içinde konumlandırılmış olmasına rağmen, genellikle direktör, grup başkanı, genel müdür yardımcısı ve genel müdür üst yönetimi temsil eder.
· Direktör (Bazi şirketlerde Orta Yönetim pozisyonudur)
· Grup Başkanı, Genel Müdür Yardımcısı
· Genel Müdür
Yönetim Kurulu
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre anonim şirketlerde yönetim organı Yönetim Kuruludur.
Ancak yönetim kurulu şirketi temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebilir. Yönetim Kurulunun yetkisini devrettiği bahse konu üyelerden oluşan kurula "İcra Kurulu" adı verilir. [Şirketlerin bu şekilde bir kısım yetkilerini devrettiği üyelere Murahhas Üye (Murahhas Aza) adı da verilir.]
Ancak kanun, aşağıda sıralanan görev ve sorumlulukların yönetim kurulunca devredilemeyeceğini de belirlemiştir:
· Şirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatların verilmesi.
· Şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi.
· Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması.
· Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ve görevden alınmaları.
· Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetimi.
· Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.
· Borca batıklık durumunun varlığında mahkemeye bildirimde bulunulması.
Kanuna göre her anonim şirketin iki zorunlu yönetim organı vardır; bunlar yönetim kurulu ve genel kuruldur. Bunun dışındaki organlar, şirket iç yapılanmalarının birer sonucudur.
C. POZİSYONLAR
Şirketlerin faaliyet sahası, çalışan sayısı açısından büyüklüğü ve organizasyon yapısına göre, firmalarda yer alan pozisyonlar farklılıklar gösterir.
Bazı pozisyonların isimleri standartlaşmıştır, bazıları ise şirketten şirkete farklı görev ve sorumluluk tanımları sebebiyle büyük farklar arz edebilir. Bu sebeple, iş ilanlarında karşınıza çıkan "pozisyon" isminden ziyade, görev tanımına odaklanmak faydalı olacaktır. Görev tanımı ile ilgili en doğru ve kapsamlı bilgi, iş mülakatlarında edinilebilir.
Özetle demek istediğim şudur: Pozisyon görev ve sorumluluklar hakkında bilgi verir ancak her firmada pozisyonlara atanan görev ve sorumluluklar farklı olduğundan, kesin bir bilgi vermez.
Birkaç örnekle durumu ayrıntılandıralım:
· “Proje Yöneticiliği” pozisyonu: Bir firmada proje mühendisi olan kişi, diğer bir firmada proje yöneticisi olarak çalışmış bir kişiden, görev ve sorumluluk, hatta tecrübe olarak oldukça ileride olabilir. Ya da bir firmada proje yöneticisi olan kişi, diğer firmada aynı pozisyonda çalışan proje yöneticisine göre çok daha geniş karar ve inisiyatif, yönetim ve problem çözme işlevleri yerine getirmiş olabilir. Bu farklılıklara sebep, her firmanın aynı gibi görünse de proje yöneticisinden veya proje mühendisinden beklentilerinin farklı olması, görev tanımlarında farklı yönetim işlevlerini beklemesi ve firmanın proje yönetim işlevinden temelde ne beklediği ile ilgilidir.
· “Entegre Lojistik Destek Mühendisliği” pozisyonu: Bir firmada ELD mühendisi olan bir kişi, diğer bir firmada pozisyonu farklı olsa da aynı işi yaptığını düşünen (Satış Sonrası Hizmetler, Lojistik, Saha mühendisi vb.) bir personele göre çok farklı işleri yapıyor olabilir. ELD mühendisi vardır; tasarım aşamasından bir ürün geliştirme sürecine dahil edilir ve çok farklı görev ve sorumluluklarla kariyerinde evrim geçirir, ELD mühendisi vardır kendisinden tek beklenen garanti dönemi veya sahadan gelen arıza raporlarını takip edip firma içindeki koordinasyonu sağlar. Bu iki görev de çok önemli ve elzemdir ancak aynı adla andığınız iki pozisyonun gerektirdiği yetkinlik ve beceriler farklı olur.
· “Kalite Yöneticisi” pozisyonu: Kalite yöneticisinin (Müdür, direktör, vb) görevleri kısmen ilgili kalite sistemlerinde tanımlanmış olsa da firma üst yönetiminin kalite yönetimini konumlandırdığı pozisyona ve verdiği öneme göre, kalite yöneticisinin görev ve sorumlulukları ve daha da önemlisi bunları şirket içinde icra şekli değişiklik arz edebilir. Örneğin, üretim yapan bir firmadaki kalite yöneticisinden beklediğiniz performansı, üretim yapmayan bir firmada yetişmiş kalite yöneticisinden alamayabilirsiniz.
Söz konusu farklara işaret ettikten sonra, çok genel de olsa, firmalarda yüzlercesi mevcut pozisyonlardan yaygın olan elli pozisyonun bir listesini alfabetik sıra ile verelim:
· Analog Donanım Tasarım
· AR-GE
· Bilgi Güvenliği
· Bilgi Teknolojileri
· Bütçe
· Büyük Veri
· Depo
· ELD
· Finans
· Gömülü Yazılım
· Güvenlik
· IT
· İdari Hizmetler
· İnsan Kaynakları
· İş Geliştirme
· Kalite Yönetimi
· Konfigürasyon
· Kurumsal İletişim
· Lojistik
· Mali İşler
· Malzeme
· Mekanik Tasarım
· Muhasebe
· Mühendislik Planlama
· Otonom
· Pazarlama
· Proje Yönetimi
· Saha
· Satınalma
· Satış Pozisyonları
· Sayısal Donanım Tasarım
· Sekreter
· Siber Güvenlik
· Simülasyon
· Sistem
· Sözleşme Yönetimi
· Strateji Yönetimi
· Şoför
· Teklif
· Teknik Dokümantasyon
· Tekniker
· Teknisyen
· Teknoloji
· Tesis
· Test Mühendisliği
· Üretim
· Üretim Planlama
· Yapay Zekâ
· Yazılım
· Yazılım Test
Genellikle, yukarıda adı geçenlerin bir kısmının yanında mühendis, müdür, yönetici gibi ifadeler yer alacaktır. Bir kısmının önünde şef, lider, kıdemli lider, uzman gibi ifadeler yer alacaktır. Genel hiyerarşi asttan üste doğru şu şekildedir:
· Uzman Yardımcısı, Uzman, Kıdemli Uzman
· Kıdemli, Lider, Yönetici
· Kıdemli Lider
Bu hiyerarşi her firmada bu şekilde mevcut değildir. Bazı firmalara aday mühendis kadrosuyla giriş yaparsınız, sonra mühendis, sonra uzman yardımcı olursunuz. Bazı firmalara ise direkt uzman olarak giriş yaparsınız, sonra kıdemli olursunuz.
Bazılarında lider kadrosu yoktur, bazılarında yönetici pozisyonu müdür pozisyonunun bir altıdır, bazısında ise kıdemli lider pozisyonu müdür pozisyonunun bir altındaki pozisyon olabilir. Bunlar çalıştığınız şirketin organizasyona göre değişir. Burada dikkat çekmek istediğim nokta, pozisyonların çeşitliliği ve firmadan firmaya değişmesi. Vakıf firmaları genellikle birbirine benzer hiyerarşi ve pozisyonları kullanır.